NGÂN RUNG: ĐỊNH NGHĨA VÀ PHƯƠNG PHÁP TẬP LUYỆN (P.2)
Định Nghĩa Và Phương Pháp Tập Luyện Ngân Rung
CÁC LỖI KỸ THUẬT THƯỜNG BỊ ĐÁNH ĐỒNG CHUNG VỚI TIẾNG RUNG
Khi việc phát thanh không đạt đến độ cân bằng, tiếng rung thường sẽ không xảy ra, hoặc xuất hiện ở một tốc độ quá nhanh, quá chậm, quá chói hay quá lỏng bỏng. Dưới đây là một số lỗi kỹ thuật mà thường được trá hình là một tiếng ngân rung.
Caprino (rung dê), nghĩa đen là “như con dê” hay “chú dê con” trong tiếng Ý, là một thuật ngữ dùng để diễn tả một tiếng rung quá nhanh đập liên tục, nghe như tiếng trill hay là tiếng “be be” của con dê.
Một giọng rung quá nhanh hay quá chói có thể bị gây ra bởi các áp lực tại gốc lưỡi, và có thể bắt nguồn từ lúc lấy hơi hay tại lúc bắt đầu khởi âm, phát ra âm thanh, thiếu sự cân chỉnh ở các môi thanh hay thiếu lực hỗ trợ.
Sự lung lay có thể là kết quả của thiếu sót hoặc bất ổn định trong việc kiểm soát hơi thở, hay là “support” (ví dụ như là lực hơi quá yếu), sự thiếu sót trong việc khép đúng các môi thanh, hát với một “dây thanh quá dày”, lôi phần giọng ngực lên quá nhiều hay “cơ chế nặng” lên quá cao – khiến cho toàn bộ giọng hát phải chịu tác động của lực dội quá lớn quá nặng – hay còn gọi là một cơ hoành rung rẩy.
Những cơ chế phát thanh nặng quá mức (có gắng hát “khủng” hoặc là ráng thêm vào độ nặng, những cơ chế phía dưới lên quá cao trong giọng) có thể làm chậm lại cả về mặt tốc độ (tính theo mỗi giây) và độ dao động cao độ của vòng rung, và áp suất hơi tăng dần sẽ khiển cho giọng nghe bị lẩy bẩy.
Tremolo có thể được xác định là một dạng dao động có tỉ lệ cực nhanh.Hiệu ứng rung động này được tạo ra có thể là từ việc lặp đi lặp lại liên tục thật nhanh một nốt, hoặc là biến đổi cực nhanh giữa 2 âm thanh, mặc dù thuật ngữ thường được dùng để ám chỉ một sự co giãn ảnh hưởng tới âm lượng.
Khi việc phát thanh không được cân bằng (hay thoải mái), âm rung sẽ không xuất hiện, hay nó xuất hiện trong một dạng thiếu chính xác: quá nhanh (rung dê), quá chậm (lung lay), quá hẹp hay quá rộng.
NGÂN RUNG TỰ NHIÊN XUẤT HIỆN NHƯ THẾ NÀO?
Một tiếng ngân rung tự nhiên là một trong những thang đo chính xác nhất của việc phát ra âm thanh. Nó là một sự dao động cân bằng và vững vàng xoay quanh một trung tâm cao độ – chỉ hơi biến đổi một chút về mặt cao độ – và là một chức năng tự nhiên của một giọng hát phát ra đúng.
Nó phải là kết quả của một cái yết hầu mở, hay nói nôm na là mở cổ (khi mà phía ngoài thanh quản và yết hầu nhìn rất là bình thản với khẩu hình chữ “uuu”), cùng với một độ đóng hợp lý (độ khép) của các môi thanh và việc kiểm soát tốt hơi thở.
Ngoài vấn đề phát triển lên một chu kỳ dao động lý tưởng, một yếu tố chủ chốt khác trong việc sản sinh ra một âm thanh đúng là phải đảm bảo rằng bạn đang rung ở một nhịp độ đều đặn.
GIỌNG CÓ RUNG ĐỘNG NẾU KHÔNG NGÂN RUNG KHÔNG?
Trái ngược với suy nghĩ của rất nhiều giảng viên, thậm chí là một số người danh tiếng, tôi không cho rằng một giọng hát tốt nhất định phải có tiếng rung, ít nhất là không phải những kiểu rung giả tạo bị làm lố mà không chỉ nhiều ca sĩ thị trường ngày nay sử dụng, mà còn các ca sĩ Opera khác.
Giọng hát của một ca sĩ vẫn rất rung động nếu không có những tiếng rung làm quá một cách hiển nhiên, miễn là đủ cái nền và các bồi âm.
Họ cho rằng việc đè nén tiếng rung một cách quá kìm nén gây ảnh hưởng lên độ rung động cần thiết trong việc phát triển sự thay đổi màu sắc chuyên nghiệp, và nó tạo nên một sự thiếu cân bằng trong các âm nền và bồi âm, thế nên làm chất lượng giọng bị hạ xuống thành một màu công nghiệp.
Ngây cả khi hát thẳng, một ca sĩ vẫn có thể tiếp cận hết tất cả hết các màu sắc và độ rung động trong giọng mình, lấy ví dụ như trong những câu hát mà không có các nốt ngân dài.
Với nhiều phong cách âm nhạc, tiếng rung có thể được giảm thiểu tới độ nó hầu như không nhận ra được, chứ không phải là bị loại bỏ, và giọng hát vẫn duy trì được lực và cộng minh.
Tôi tin rằng rất nhiều giáo viên đang thấy mập mờ và định dạng sai phong cách hay hiệu ứng “hát thẳng”, cái mà chỉ thật sự rung động và cộng minh khi không có một lượng lớn tiếng rung thích đi đâu thì đi, với phong cách “tiếng trong sáng” của một số các loại hình hợp xướng.
Thí dụ như hát hợp xướng, tốc độ rung của mỗi cá nhân sẽ khác nhau từ rất ít tới quá nhiều, và những tiếng rung không đồng nhất có thể hủy đi chất lượng của một câu hát hợp ca nhẹ nhàng.
Một trường hợp khác mà việc dùng vibrato trở nên thiếu hiệu quả, thậm chí là bất hợp lý là khi phải hát một đoạn quá nhanh, hay hát melisma (có nghĩa là một chuỗi các nốt được hát với cùng một nguyên âm, hay là việc phải nhòe âm thanh ra thành nhiều nốt, khiến cho bài hát nghe có vẻ trôi chảy hơn).
Hãy nhắm tới một âm thanh cộng minh đầy đặn, đẹp và rõ ràng, cùng với một độ khép các môi thanh hợp lý, một cột hơi vững vàng mà bạn có thể điều khiển tốt được lượng hơi thở lý tưởng, và rồi giọng bạn sẽ đạt đến một sự rung động bao gồm cả tiếng rung trong đó.
Có thể rằng bạn đang hát với một giọng tiếng rung tự nhiên rồi, chỉ là bạn không biết, khi những gì mà bạn nghĩ tới là những sự dao động quá kịch tính trong mặt cao độ, hơn là cái mà nó nên làm.
Sưu tầm, biên dịch bởi thầy Lê Nguyên Vũ (bio profile tại đây)