Các kí hiệu thường gặp trong bản nhạc piano

Với những người chơi piano, đặc biệt là piano cổ điển, thì việc nhìn và hiểu một số kí hiệu thường gặp trong bản nhạc piano là vô cùng cần thiết. Những kí hiệu đó chính là những chỉ dẫn quan trọng giúp người chơi thể hiện tác phẩm một cách chính xác, về cả nốt nhạc lẫn tính chất của bài.

Tuy nhiên, những kí hiệu này có thể sẽ gây ra một số khó khăn cho người học, vì số lượng kí hiệu nhiều, có những kí hiệu tương tự nhau, nhiều chữ được viết bằng tiếng Ý,… Đôi khi, việc tra cứu ý nghĩa của những kí hiệu thường gặp cũng gặp khó khăn vì có ít nguồn tài liệu tiếng Việt, hoặc không biết tên gọi của những kí hiệu bằng hình vẽ để tìm kiếm trên Google.

Hiểu được điều đó, SEAMI sẽ giúp bạn tổng hợp một số kí hiệu thường gặp trong bản nhạc piano, giúp bạn dễ dàng tra cứu khi cần thiết. Hãy cùng SEAMI tìm hiểu chi tiết bên dưới và đừng quên lưu lại bài viết để tiện sử dụng về sau, bạn nhé!

SEAMI sẽ chia các kí hiệu thành từng nhóm, tương ứng với các thuộc tính của âm nhạc, bao gồm: cường độ, trường độ & tốc độ, cao độ, và sắc thái.

1. Về cường độ

Trong bản nhạc piano, kí hiệu về trường độ thường gặp sẽ chỉ dẫn người chơi đoạn nào nên đánh mạnh, đoạn nào nên đánh nhẹ, cũng như các câu cần sự mạnh dần/nhẹ dần. Những kí hiệu này có thể được thể hiện bằng chữ cái, cụm từ hoặc biểu tượng. 

Một số kí hiệu về cường độ thường gặp trong bản nhạc piano là:

Piano (p) : nhẹ

Pianissimo (pp và ppp) : rất nhẹ và cực kỳ nhẹ

Meggo piano (mp) : nhẹ vừa phải

Forte (f) : mạnh

Forte piano (fp) : mạnh đến nhẹ chuyển tiếp

Sforzando (sfz) : mạnh riêng cho âm điệu được ghi

Sforzando piano (sfp) : nhẹ riêng cho âm điệu được ghi

Sforzando forte (sff) : mạnh hơn cho âm điệu được ghi

pìu forte (pìu f) : mạnh thêm 1 chút

Sempre pp (Sem pp) : luôn luôn rất nhẹ

Piano Subito (p sub) : nhẹ một cách đột ngột

Crescendo (CRESC…) và dấu <: mạnh dần lên

Meggo forte (f) :mạnh vừa phải

Fortissimo (ff và fff) : rất mạnh và cực kỳ mạnh

Poco piano(poco p) : hơi nhẹ

Poco forte (poco f) : hơi mạnh

Decrescendo (DECRESC…) và dấu >: nhẹ dần xuống

<f>: khoảng giữa mạnh, 2 đầu nhẹ

>p<: khoảng giữa nhẹ, 2 đầu mạnh

2. Về trường độ và tốc độ

Các kí hiệu về trường độ và tốc độ trong bản nhạc piano sẽ cho biết về độ dài của nốt cũng như tốc độ của đoạn nhạc. Thực tế, chúng ta thường gặp những kí hiệu chỉ tốc độ nhiều hơn trường độ. Các kí hiệu chỉ tốc độ sẽ cho chúng ta biết những thông tin về tempo, nhanh dần hay chậm dần, cùng tính chất đi kèm.

Một số kí hiệu thường gặp là:

Các dấu lặng tương ứng với trường độ của các nốt: lặng đơn (1 phách), lặng tròn (2 phách),…

Lunga pausa (hay còn gọi là dấu mắt ngỗng): kéo dài nốt hơn bình thường

Grave: từ từ, trịnh trọng (tempo: 40-43)

Largo: chậm, rộng rãi (tempo: 44-47)

Laghetto: hơi chậm, rộng rãi (tempo: 48-51)

Adagno và Lanto: chậm (tempo: 52-59)

Andante: khoan thai (tempo: 60-65)

Andantino: hơi khoan thai (tempo: 66-75)

Moderato: vừa phải (tempo: 80-99)

Allegretto: bắt đầu hơi nhanh (tempo: 100-115)

Allegrio: nhanh hơn (116 trở đi).

3. Về cao độ

Các kí hiệu về cao độ bao gồm những kí hiệu quen thuộc nhất như dấu thăng, dấu giáng, dấu bình, cho đến kí hiệu lên/xuống quãng tám. Ngoài vị trí các nốt nhạc quy định cao độ của nốt trên sheet nhạc, thì những kí hiệu về cao độ này sẽ bổ sung thêm để quy định chính xác ý đồ của nhạc sĩ khi soạn nhạc. 

Cụ thể, các kí hiệu về cao độ thường gặp bao gồm:

Dấu thăng (#): tăng cao độ của nốt đó lên nửa cung

Dấu giáng (b): giảm cao độ của nốt đó xuống nửa cung

Dấu bình (): xoá bỏ tác dụng của dấu thăng hoặc dấu giáng phía trước

8va: chơi cao hơn 1 quãng tám

8vb: chơi thấp xuống 1 quãng tám

4. Về sắc thái

Các kí hiệu thường gặp trong bản nhạc piano về sắc thái thường được biểu thị bằng các chữ tiếng Ý nhiều hơn là hình vẽ. Các kí hiệu này rất quan trọng và hầu như không thể thiếu trong các bản piano cổ điển, giúp định hình cách chơi cho cả bài. 

Một số từ thường gặp về sắc thái như:

Affenose: thân mật

Agitato: xao xuyến

Conanima: có hồn

Risolato: cương quyết

Sostenuto: nâng lên

Energico: sức mạnh mẽ

Religioso: thành kính

Tristamente: buồn rầu

Con Delicatezza: thanh nhã

Con Dolone: đau thương

Disperato: tuyệt vọng

Dolee (Doleissimo): êm ái

Doloroso: đau khổ

Malinconico: sầu

Con Brio (Brioso): lanh lẹ

Espressimo: thêm ý vào

Con Fioco: nhiệt liệt

Con Spirito: ý nhị hơn

Gragioto: diễm lệ

Maetoso: uy nghiêm

Ngoài ra, còn có một số từ bổ sung thường được sử dụng và có thể đi kèm với các kí hiệu khác, như:

Poco: ít

Poco Apoco: từ từ thêm hoặc bớt

Pìu: hơn

Animato: linh hoạt

Slargando: rộng ra

Staccato: tách ra

Motopiu: hơn lên nhiều

Non molto: đừng nhiều quá

Quesi: gần như

Crescendo (Cresc.): mạnh dần

Descrescendo (Decrese): yếu dần

Diminuendo (Dim): giảm dần

Morendo (Mor): tắt dần

Senzatempo: không giữ nhịp

Hy vọng bài viết bên trên có thể giúp bạn tổng hợp những kí hiệu thường gặp trong bản nhạc piano, giúp bạn dễ dàng tra cứu khi làm quen với các bài piano mới. Hãy lưu lại bài viết để tiện sử dụng về sau, bạn nhé!

Nếu có câu hỏi về âm nhạc cần giải đáp, bạn có thể gửi đến mục Hỏi – đáp để được các thầy cô từ SEAMI hỗ trợ nhé!