Dịch giọng
Khi sáng tác một tác phẩm âm nhạc, người nhạc sĩ thường chọn cho tác phẩm của mình một giọng điệu thích hợp với âm hưởng và tầm cỡ mà nội dung của tác phẩm đó sẽ thể hiện. Ngoài những tác phẩm có hình thức lớn như giao hưởng, concerto, sonate, nhạc kịch..tác phẩm nào cũng có thể dịch sang giọng khác cao hơn hoặc thấp hơn giọng gốc của tác phẩm. Sự chuyển dịch một giai điệu hay một tác phẩm âm nhạc từ một giọng này sang giọng khác gọi là dịch giọng.
Việc dịch giọng thường gặp phổ biến ở các tác phẩm thanh nhạc. Khi biểu diễn thường theo tầm cữ giọng mình để chọn giọng tác phẩm cho phù hợp.
Dịch giọng cũng thường xảy ra đối với các tác phẩm viết cho nhạc cụ.Khi một tác phẩm viết cho nhạc cụ này được dùng cho nhạc cụ khác có âm vực không giống với nhạc cụ ban đầu. Vd : tp viết cho violin được dùng cho cello biểu diễn.
Có 3 phương pháp dịch giọng chủ yếu :
_Dịch giọng theo một quãng đã định
_Dịch giọng bằng cách thay đổi dấu hóa ở bộ khóa
_Dịch giọng bằng cách thay đổi khóa nhạc
1. Dịch giọng theo quãng đã định
_ Xác định giọng gốc là giọng nào
_Từ giọng gốc dịch xuống hay lên một quãng đã định sẽ đến giọng mới nào
_Dịch chuyển tất cả các note trong tác phẩm theo một quãng đã định đến giọng mới.
2. Dịch giọng bằng cách thay đổi dấu hóa ở hóa biểu
Phương pháp này chỉ dùng để dịch giọng lên hoặc xuống nửa cung cromatic so với giọng gốc.
Cách dịch giọng này sẽ giữ nguyên các âm trong tác phẩm, chỉ thay đổi dấu hóa ở hóa biểu cho phù hợp với giọng cần chuyển đến.
Vd : ca khúc happy birthday viết ở giọng C trưởng. Muốn chuyển xuống nửa cung đến giọng Cb trưởng hay chuyển lên nửa cung để đến giọng C# trường, ta viết lại hóa biểu của giọng cần chuyển đến, sau đó chép lại các note của bản nhạc.
Trong trường hợp bản nhạc có dấu hóa bất thường , khi dịch giọng cần điều chỉnh lại cho phù hợp với giọng mới.
3. Dịch giọng bằng cách thay đổi khóa nhạc
Trước tiên các bạn cần đọc được note ở các khóa nhạc khác. Sau đó chúng ta so sánh note ở khóa nhạc của bài gốc với note ở khóa nhạc các bạn muốn dịch là chuyển lên hay xuống quãng mấy, sau đó chúng ta bắt đầu chuyển các note theo quãng đã xác định. Nhớ lưu ý dấu hóa bất thường trong bài nhạc gốc để dịch cho đúng.
TRƯƠNG THỊ TRÂM ANH- GV GUITAR tại SEAMI
Nguồn tham khảo: sách Lí thuyết Âm nhạc cơ bản _PGS.TS Phạm Tú Hương
NXB Đại học sư phạm _ 2004
