Cây đàn guitar luôn được xem là một nhạc cụ tiện lợi có thể mang vác đi khắp nơi để đàn hát cùng bạn bè. Các bạn trẻ ngày nay thường chọn học guitar vì nét “cá tính” trong âm nhạc mà nó mang lại đồng thời guitar đang ngày càng khẳng định tính thông dụng của nó trong xã hội. Guitar nổi tiếng và thông dụng là thế nhưng bạn đã hiểu rõ về lịch sử cây đàn chưa? Hãy cùng SEAMI điểm qua những nét nổi bật trong lịch sử về đàn nhé !
Lịch sử sơ khởi về cây đàn guitar vẫn còn mơ hồ vì có nhiều dị bản được tạo ra theo cả trí tưởng tượng của con người vì thế để kết luận chắc chắn đâu mới là nguồn gốc đầu tiên của cây đàn thì rất khó. Truyền thuyết về đàn guitar có một số câu chuyện như sau: guitar ra đời từ dây cung của người thợ săn cổ xưa, chính tiếng bật của cây cung đã gợi ý cho họ sáng tạo ra cây đàn lia, đàn hạc và đàn luyt, các loại đàn này được làm từ gỗ hoặc mai rùa. Đến thế kỷ 7 ở Hy Lạp thì người ta thấy đàn lia và cithara xuất hiện phổ biến hơn. Cái tên ban đầu của guitar là cithara bắt nguồn từ một truyền thuyết kể về cô gái mang giọng hát đặc biệt có khả năng cứu chữa bệnh tật cho con người. (Trong bài trước, SEAMI đã có viết về truyền thuyết này, mọi người có thể xem tại đây nhé!).
Hay có người kể rằng tại khu vực Alaja Huyuk (thuộc bán đảo Anatolie), một pho tượng hình người phụ nữ kiều diễm trong tư thế ôm đàn đã được tìm thấy và điều trùng hợp là tư thế của pho tượng lại giống với tư thế chơi đàn của các guitarist ngày nay. Thậm chí có truyền thuyết nói rằng một vị thần Ai Cập đã tìm thấy chiếc mai rùa với những sợi gân đã khô cứng, thần chạm tay vào những sợi gân ấy làm chúng biến hoá thành các giai điệu mượt mà trên thùng đàn là thân rùa.
Vào thế kỷ 15, vihuela là nhạc cụ mang đầy đủ đặc trưng của đàn guitar và đã có những bản nhạc sáng tác dành riêng cho đàn. Chỉ khi đàn được di chuyển và chơi ở Ý, người ta mới hoàn thiện dáng đàn guitar với cần đàn có khoá, thân đàn hình số 8 có lỗ phát ra âm thanh. Tuy nhiên phải đến thế kỷ 19, đàn guitar mới có được sự hoàn hảo về hình dáng: đơn giản và thanh thoát nhờ bàn tay tài hoa của nghệ nhân Antonio de Torres Jurado. Ông cũng là người tìm ra độ dài phù hợp cho dây đàn là 65 cm. Cây đàn do ông làm ra có cấu trúc bên trong thùng đàn được phân chia theo một tỷ lệ chuẩn xác đến mức sau này không ai có thể vượt qua. Âm thanh mượt mà, ngân vang rất êm và sâu, truyền cảm là những gì người ta nói về tiếng đàn do De Torres tạo ra.
Thời vua Ludwig XIV, tiếng đàn guitar được nhiều người ở mọi tầng lớp say mê chính vì điều đó mà giai cấp quý tộc nghĩ rằng họ đang hạ thấp đẳng cấp khi cùng thưởng thức âm nhạc với giới bình dân. Cây đàn guitar có một thời gian đã không hề xuất hiện trong cung đình, với cảm hứng từ cuộc sống bình dân, hoạ sĩ Michelangelo Merisi da Caravaggio đã sáng tạo ra một trường phái nghệ thuật pha trộn giữa tĩnh vật và phồn thực thể hiện khi tiếng đàn guitar phóng khoáng hoà quyện trong từng bước nhảy của các cô hầu gái và nông dân trong các tiệc rượu. Người ta cho rằng chính trường phái này đã tạo nên điệu flamenco vô cùng quyến rũ đặc trưng cho xứ sở rực rỡ Tây Ban Nha.
Vì sự phân biệt đẳng cấp trong gu thưởng thức âm nhạc mà trong một thời gian dài guitar chỉ dành để trình diễn những bản nhạc mua vui bình dân, nói đến đàn guitar người ta chỉ nghĩ đến những cô hầu rượu nhảy nhót trong các quán rượu, tiệc tùng trên giai điệu sôi động được tạo ra từ cây đàn. Lâu sau đó, guitar đã được chứng minh khả năng của nó không chỉ dành để chơi ở các quán rượu mà còn có thể trình diễn độc tấu hay được chơi cùng dàn nhạc với các nhạc cụ quý tộc violin, piano,… trên sân khấu thính phòng chuyên nghiệp.
Guitar xứng đáng là một cây đàn có sức hút riêng với giai điệu trong trẻo, trầm ấm ngân vang của nó và đôi lúc những bản nhạc gốc sáng tác cho violin khi được soạn lại trên đàn guitar lại thành công hơn cả nguyên tác như thể bản nhạc đó sinh ra ngay từ đầu là dành cho guitar vậy (bản nhạc Chaconne nổi tiếng của J.S Bach ban đầu soạn cho violon nhưng bài soạn lại của Segavio cho đàn guitar thì còn hay hơn nhiều). Đóng góp vào sự vực dậy tên tuổi cho guitar là những cái tên nổi tiếng như: Ferdinando Carulli, Fernando Sor, Francisco Tarrega, Andres Segovia họ đã không ngừng phát triển kỹ thuật chơi guitar và chuyển soạn lại các tác phẩm bất hủ cho guitar.
Mỗi loại nhạc cụ đều có nguồn gốc ra đời của riêng nó nhưng với sự ra đời từ khá sớm, lịch sử hình thành buổi sơ khai của đàn guitar còn gây nhiều thắc mắc vì có quá nhiều câu chuyện nguồn gốc của nó. Chúng ta không thể đảm bảo cái nào có trước, cái nào có sau hay cái nào là thật, cái nào là truyền thuyết được thêu dệt. Chỉ sau những thế kỷ mà con người hình thành nhà nước, đế quốc thì các sự kiện về cây đàn có phần “tin tưởng” hơn. Nhưng dù sao đi nữa guitar quả thật là loại nhạc cụ thú vị với kỹ thuật chơi đàn đa dạng, phong phú về thể loại và mang nhiều màu sắc trong thanh âm như chính nguồn gốc ra đời của nó thật sự rất đa dạng!
Người viết: Nguyễn Oanh
Nguồn tham khảo:
https://vi.wikipedia.org
